معرفی شهرستان مهریز

 معرفی شهرستان مهریز

معرفی شهرستان مهریز

جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۴۴٬۳۹۱ نفر بوده‌است<آمار">«سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد» ‎(فارسی)‎. مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲.

عکس های بیشتر

شهرستان مهریز یکی از شهرستانهای استان یزد در مرکز ایران است. شهر مهریز مرکز این شهرستان است.
 
جمعیت
جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۸۵، برابر با ۴۴٬۳۹۱ نفر بوده‌است<آمار">«سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵، جمعیت تا سطح آبادی‌ها بر حسب سواد» ‎(فارسی)‎. مرکز آمار ایران، ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۲. شهرستان مهریزاز شمال به شهرستان یزد، از جنوب به شهرستانهای شهربابک و اناراستان کرمان و شهرستان خاتم از غرب به شهرستان تفت و از مشرق به شهرستان بافق محدود می‌شود. مرکز این شهرستان شهر مهریز است که در ۳۵ کیلومتری جنوب شهر یزد قرار دارد.
 
نام
مهریز عنوان ناحیه‌ای است شامل مجموعه‌ای از روستاهایی که نام قدیم آن‌ها مهریجرد بوده و به مهرنگار دختر انوشیروان نسبت داده شده‌است اما تا قبل از ۱۳۱۸ وجه تسمیه مهریز دقیقاً مشخص نبود.مهریز در حدود ۱۶ قرن قبل (در زمان حکومت ساسانیان) ناحیه‌ای در جنوب دشت یزد و دامنه جنوب شرقی شیرکوه بوده و قنات‌هایی از آن سرچشمه می‌گرفتند که در مواردی پس از طی یک مسافت ۴۰ به سرچشمه خود می‌رسیدند اما «مهرنگار» دختر انوشیروان دستور می‌دهد قنات‌هایی در منطقه احداث شوند که با طی مسیر کمتری به سرچشمه برسند. پس از آن‌که این قنات‌ها موجبات آبادانی قصبه یا ناحیه مربوطه را فراهم آوردند، فرمانبرداران شاهزاده خانم آبادی جدید را «مهرگرد» نامیدند. عنوان مهرگرد در گذشت زمان به «مهریجرد» تبدیل شد و امروزه مهریز خوانده می‌شود.
 
 
قلعه‌ها
انسان در روزگار گذشته همواره در معرض خطرات پیرامون خویش قرار داشته و برای تأمین امنیت و بقای خود به اشکال مختلف به مقابله با آن می‌پرداخت. یکی از ساده‌ترین شیوه‌ها این بودکه دیواری گرد محل سکونت خویش بنا کند و زیستگاه خود را در آن ایمن سازد؛ بنابراین نوعی بنای محصور متناسب با وضعیت و شرایط طبیعی و جغرافیایی محل سکونت خود پدید آورد که قلعه «جلگه‌ای یا دشتی» نامیده می‌شود. قلعه‌های جلگه‌ای گونه‌ای از معماری سنتی این سرزمین بودند که هسته اصلی شهرهای امروزی را پدید آوردند و راه را برای شهرهای امروزی هموار ساختند.
 
 
قلعه مهرپادین (دوره افشاریه):
قلعه مهرپادین یکی از آثار باستانی شهرستان مهریز می‌باشد که مابین جاده یزد ـ کرمان و خیابان انقلاب در قسمت ورودی زمین‌های کشاورزی آن منطقه قرارگرفته‌است.
 
قلعه خورمیز:
قلعه خورمیز دارای طول و عرض ۳۲ ×۶۳ متر و ۶ برج می‌باشد. چهار برج چهار گوشه و ۲ برج در قرینه یکدیگر در جهت طول قلعه ساخته شده‌اند.
 
قلعه سریزد:
قلعه سریزد یکی از زیباترین و سالمترین قلعه‌های جلگه‌ای این سرزمین است که در نوع خود بی نظیر است. این قلعه از خارج شامل دیواری به ارتفاع۲ متر گرداگرد است که قبلاً دارای ارتفاع بیشتری بوده‌است. خندقی به عمق ۲ متر و عرض ۵ تا ۶ متر در اطراف قلعه، حصار و باروی قلعه که ارتفاعی حدود۶ تا ۷ متر دارد و گرداگرد قلعه را فرا گرفته و دارای ۹ برج دیده بانی مدور به ارتفاع ۸ تا ۹ متر در گوشه‌ها و میانه اضلاع می‌باشد.
 
 
قلعه هرفته (متعلق به دوره زندیه):
قلعه هرفته خارج از روستای هرفته و حدود ۲۰۰ متر با روستا فاصله دارد و در کنار قبرستان کنونی می‌باشد. قابل ذکر است در گذشته نه چندان دور، هنگامی که مردم هرفته قصد بیرون آمدن از قلعه را کرده و تمایل پیدا کردند که در خانه‌های جدا از یکدیگر زندگی کنند خانه‌های مسکونی نزدیک قلعه و آبادی‌های آن که تقریباً دراطراف بود در اثر مهاجرت سکنه و به مرور زمان تخریب شد و جز تلی از خاک چیزی از آن‌ها بر جای نماند.
 
خانه‌ها
تأثیراقلیم برمعماری مسکونی مهریز، بمنظور رهایی از تابش آفتاب خانه‌ها در خلاف جهت تابش نور و با دیوارهایی بلند که همواره یکطرف خانه را در پناه سایه قرارمی دهد ساخته شده‌است. درخانه‌ها با دو کوبه زنانه و مردانه به همراه شکست فضای ایوان نشانگر تأثیر بارز فرهنگ مذهبی در معماری بومی منطقه‌است. معمولاً سطح ایوان و حیاط خانه را به خاطر سوار شدن (آب)، دو سه پله پایین‌تر از سطح کوچه بنا می‌کردند که در نتیجه نسشت و رسوب سرما درکف گود حیاط و سرخوردن آن به داخل زیر زمین محیط خنکی را در تابستان‌ها ایجاد می‌کرد. شکل حیاطها عمدتاً چهارگوش بوده که در هر سو به مناسبتی، اتاقهای تعبیه شده و در شمال یامشرق، اتاقهای زمستانی به خار آفتابگیر بودن و در سمت جنوب یا غرب حیاط، تالار و یا مهمانخانه بنا می‌شده‌است. در جلوی هرکدام ازاتاق‌ها معمولاً پیشگاه با صفه ایوان مانند و بدون درب قرار دارد که مانع ورود شن به داخل اتاق هاگردیده و فضایی برای تجمع تابستانه اهل خانه‌است. در شهر و روستا شکل کلی و بافت اصلی معماری، کم و بیش یکسان است. گرچه در روستاهای کوهستانی متناسب با وضعیت اقلیمی، بجای بادگیر از سقف‌های گنبدی شکل استفاده می‌شود، روی هم رفته عامل اصلی در ترکیب و شکل گیری معماری سنتی آبادی‌ها، اقلیم و محیط کویری منطقه‌است.
 
ویژگی‌های معماری سنتی در مهریز
بادگیر، سردابه، دیوارهای قطور، سقف‌های گننبدی و... مشخصه بارزی در این زمینه‌است. از سوی دیگر سادگی در سبک و نوع معماری از ویژگی‌های قابل توجه معماری منطقه‌است که بی شک متأثر از نوع مصالح مورد استفاده (خشت و گل) و تأثیر عوامل اقتصادی و فرهنگی مانند قناعت مردم منطقه‌است. این ویژگیها امروز از محیط پیرامون و زمینه‌های فعالیت، ابزار مناسبی پدید آورده و در جهت نیازها، رفاه و آسایش بیشتر، ابزار مورد استفاده را تحول و تکامل بخشیده‌است. جایگزینی وسایل مدرن و راحتی بخش زندگی منجر به ضعف کارکرد عناصر مختلف معماری شده و تا حدودی ساخت آنرا نیز دستخوش تحول کرده‌است. این تحولات در اشکال جدید از کمرنگ شدن مکانیزم مقابله با کویر شروع شده و با رعایت جنبه‌های تزیینی و پیچیدگی نسبی در سبک معماری ادامه یافته‌است. از بین رفتن بادگیر، بلندی ساختمان‌ها، استفاده از آجر به جای خشت و گل و تغییر فضا داخلی محل‌های سکونت و تبعیت از اشکال مدرن خانه سازی از آن جمله‌اند. این روند اجتناب ناپذیر به مرور فرهنگ معماری منطقه را از قابلیت‌های برجسته همسازی و انطباق با محیط تهی نموده و بافت‌های ناهمگون و دوگانه‌ای در فضای زیستی پدید آورده‌است. در مساکن جدید، عملکردهای سنتی سکونت از میان رفته و در جهت بهره‌گیری از وسایل رفاهی جدید شکل گرفته‌است.
 
آب و هوا
آب و هوای مهریز در بخش کوهستانی از نوع آب و هوای نیمه خشک است که نسبت به یزد از اعتدال بیشتری برخوردار بوده اما در محل دشت خشک و بیابانی است. شهرستان مهریز از دو منطقه خشک و نیمه خشک تشکیل شده‌است: مناطقی از قبیل دشت بهادران در شمال شرقی و مناطق جنوبی این شهرستان در زمره مناطق خشک و دامنه‌های شیرکوه در شمال غربی مهریز و برخی از دامنه‌های غربی، منطقه نیمه خشک آن را به وجود می‌آورند. با عنایت به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت در گستره این شهرستان هرچه از شمال به جنوب و از غرب به شرق پیش برویم از میزان بارندگی کاسته شده و بر خشکی محیط افزوده می‌گردد. به طور کلی به استثناء قسمت بسیار محدودی از مناطق کوهستانی، بقیه در حیطه قلمرو مناطق خشک قرار دارد.

آدرس بر روی نقشه

نظرات

نظر بدهید