معرفی شهر ملایر
ملایر تنها شهر استان همدان است که به قطعیت می توان گفت اثری از دوره مادها در آن وجود دارد و آن هم ارگ نوشیجان است.ملایر یکی از شهرهای جنوبی استان همدان و قدیمی ترین شهر این استان است. شهری که تنها اثر دوره مادها یعنی تپه نوشیجان در آن قرار دارد. از همدان تا ملایر حدود 80 کیلومتر است. ورودی و خروجی ملایر بلواری است پهناور که چنارهای تنومند و کهن دو سوی آن را گرفته اند. این شهر، آرام و با آسمانی آبی است.
عکس های بیشتر
ملایر، شهر مبل و منبت
شهر ملایر، یکی از شهرهای استان همدان در غرب ایران است. این شهر، در فاصله ۷۰ کیلومتری غرب همدان و در دامنه رشته کوههای زاگرس قرار دارد. شهر ملایر از سطح دریا ۱۷۸۰ متر ارتفاع دارد و در سال ۱۳۹۵، ۲۹۰٬۰۰۰ جمعیت داشتهاست.زبان مردم شهر ملایر، ترکی آذربایجانی است. همچنین برخی از روستاهای این شهرستان به زبانهای لری و کردی نیز سخن میگویند.آب و هوای شهر ملایر، معتدل و خشک است. متوسط بارندگی سالیانه شهرستان حدود ۴۸۰ میلیمتر و میانگین درجه حرارت سالانه آن حدود ۵/۱۱ درجه سانتیگراد است.شهر ملایر، دارای جاذبههای گردشگری تاریخی، طبیعی و مذهبی متعددی است. از جمله مهمترین جاذبههای گردشگری این شهر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
غار علیصدر، یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری استان همدان و کشور ایران است. این غار، در فاصله ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر ملایر قرار دارد. غار علیصدر، بزرگترین غار آبی جهان است و دارای امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی برای گردشگران است.
روستای گردشگری شکریه، یکی از جاذبههای گردشگری طبیعی شهر ملایر است. این روستا، در دامنه کوه «قره داغ» واقع شدهاست. روستای شکریه، دارای طبیعتی زیبا و بکر است. این روستا، مقصد مناسبی برای کوهنوردان و طبیعتگردان است.
مسجد جامع ملایر، یکی از جاذبههای گردشگری تاریخی شهر ملایر است. این مسجد، در مرکز شهر واقع شدهاست. زمان ساخت مسجد جامع ملایر به دوره سلجوقیان میرسد. این مسجد، دارای دو مناره و یک گنبد بزرگ است.
- بقعه امامزاده عبدالله بن زید
بقعه امامزاده عبدالله بن زید، یکی از جاذبههای گردشگری مذهبی شهر ملایر است. این بقعه، در مرکز شهر واقع شدهاست. امامزاده عبدالله بن زید، از نوادگان امام زین العابدین (ع) است.
پارک جنگلی ملایر، یکی از جاذبههای گردشگری طبیعی شهر ملایر است. این پارک، در شمال شهر واقع شدهاست. پارک جنگلی ملایر، دارای فضای سبز وسیعی است و مقصد مناسبی برای تفریح و گردشگری است.شهر ملایر، با توجه به جاذبههای گردشگری متعددی که دارد، میتواند مقصد مناسبی برای گردشگران باشد. این شهر، با طبیعت زیبای خود، میتواند تجربهای فراموشنشدنی برای گردشگران رقم بزند.
نتیجهگیری
شهر ملایر، با جاذبههای گردشگری متعدد خود، میتواند مقصد مناسبی برای گردشگران باشد. این شهر، با طبیعت زیبای خود، میتواند تجربهای فراموشنشدنی برای گردشگران رقم بزند.
معرفی برخی از جاذبههای گردشگری شهر ملایر
علاوه بر جاذبههای گردشگری ذکر شده در متن بالا، شهر ملایر دارای جاذبههای گردشگری دیگری نیز است که عبارتند از:
- غار کبوتر
- روستای میرآباد
- روستای هگمتانه
- روستای علیآباد
- روستای باباحسن
- روستای سولماز
- روستای کبودراهنگ
- روستای مانیزان
- روستای جوزان
این جاذبهها، هر یک زیباییهای خاص خود را دارند و میتوانند برای گردشگران جذاب باشند.
ملایر
شهرستان ملایر یکی از شهرستانهای استان همدان ایران است که دارای فرمانداری ویژه است. ادارات ملایر هم به معاونت سازمان و ادارات کل ارتقاء پیدا کردهاند. مرکز این شهرستان، شهر ملایر است. این شهرستان پس ازهمدان بزرگترین شهرستان استان همدان است. شهرستان ملایر به دلیل داشتن زمینهای کشاورزی گسترده، جمعیت روستایی زیادی دارد. شهرستان ملایر از شمال به شهرستانهای همدان و تویسرکان، از غرب به شهرستان نهاوند در استان همدان محدود است. همچنین این شهرستان از جنوب به شهرستان بروجرد در استان لرستان و از شرق به شهرستان اراک در استان مرکزی محدود میشود. زبان اهالی این شهرستان فارسی ، میباشد. زبان شهر ملایر فارسی میباشد ولی روستاهای ان دارای زبانهایی از جمله لری ترکی و لک میباشد. از حیث دانشگاهها و مراکز آموزشی ملایر دارای ۱۳ دانشگاه مستقل میباشد و بالغ بر ۳۰٫۰۰۰دانشجو و ۶۰۰ نفر عضو هیئت علمی در آن به تحصیل، آموزش و پژوهش مشغولند. ملایر تنها شهرستان در غرب کشور است که دانشگاه ملی مستقل از مرکز استان دارد. دانشگاه ملی ملایر یکی از مجهزترین دانشگاههای ایران است که در حال حاضر پذیرای بالغ بر ۴٬۲۰۰دانشجو در مقاطع مختلف است.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان ملایر با وسعتی معادل ۳۲۱۰ کیلومتر مربع درجنوب شرقی استان همدان واقع شدهاست این شهرستان بادارا بودن ۵ شهر (ملایر، سامن، ازندریان، جوکار، زنگنه)، ۴ بخش (مرکزی، سامن، جوکار، زند) و ۱۵ دهستان و ۲۲۰ روستای دارای سکنه، حدود ۳۵۰٬۰۰۰ نفر را در خود جای دادهاست که بیش از ۱۸۵٬۰۰۰ نفر آن در شهر ملایر سکونت دارند. وسعت شهرستان نسبت به کل استان ۴۷٫۱۶ درصد، سهم جمعیتی آن نسبت به جمعیت استان ۷۰٫۱۷ درصد، و تراکم نسبی جمعیت در این شهرستان ۵٫۹۲ نفر در کیلومتر مربع است.
جمعیت
جمعیت شهرستان ملایر به طور فصلی میباشد به طوری که در اواخر تابستان و اوایل بهار جمعیت این شهرستان رشد چشم گیری پیدا میکند که بنابر علائم سازمان نظام پزشکی ملایر تا سقف دو برابر شدن جمعیت این شهرستان نیز پیش میرود اما جمعیت مهاجر در جمعیت کل شهرستان و شهر حساب نمیشود با این وجود جمعیت شهرستان ملایر بر پایه آمار سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۲۸۷٬۹۸۲ بوده است. شهر ملایر مرکز این شهرستان در سال ۱۳۸۵ جمعیتی برابر با ۱۵۳۷۴۸ نفر داشتهاست و در استان رتبه دوم را دارد.[۶] البته برخی منابع رسمی و غیررسمی جمعیت شهر ملایر را ۱۹۰٬۰۰۰ نفر و شهرستان ملایر را ۳۵۰٬۰۰۰ نفر در سال ۸۹ ذکر نمودهاند که دلیل این اختلاف امار فصلی بودن جمعیت این شهرستان است. ملایـِر شهری بزرگ و تاریخی در غرب ایران است. این شهر پنجاه و پنجمین شهر بزرگ ایران از نظر جمعیت بهشمار میآید. ملایر از برخی از مرکز استانها به نامهای یاسوج و سمنان بزرگتر است. ملایر یکی از بزرگترین شهرستانهای ایران و سی و پنجمین شهرستان پرجمعیت ایران است. این شهرستان بادارا بودن ۵ شهر (ملایر، سامن، ازندریان، جوکار، زنگته)، ۴ بخش (مرکزی، سامن، جوکار، زند) و ۱۵ دهستان و۲۴۰ روستای دارای سکنه حدود۳۵۰۰۰۰ نفر رادرخودجای داده است که بیش از ۲۰۰۰۰۰ هزار نفر آن در شهر ملایر سکونت دارند.
تپه نوشیجان
تپه نوشیجان در حقیقت تنها اثر باقی مانده از دوران حکومت مادها در ایران است که در 20 کیلومتری شمال غرب ملایر قرار گرفته و اگر از همدان راهی این شهر شوید قبل از ورود به ملایر می توانید آن را ببینید. بررسی های باستانشناسی، زندگی در سه دوره مادی، هخامنشی و اشکانی ار در این منطقه نشان می دهد بطوری که زندگی در دوره مادی، از بقیه دوران شاخص تر بوده است. ارگ نوشیجان دارای معماری پیچیده و زیبایی است.آثار معماری مادر در این منطقه عبارتند از بنای موسوم به اولین آتشکده محصور در فضای بسته که تاکنون کشف شده که در جبهه جنوبی محراب و آتشدان داشته، تالار ستوندار آپادانا، معبد مرکزی، اتاق ها و انبارها، تونل و حصار.
موزه ملایر
موزه ملایر در خیابان شهید مصطفی خمینی در خانه تاریخی مرتضی خان لطفعلیان بنا شده. این خانه در ابتدا به دستور محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک در دوره فتحعلیشاه قاجار ساخته شده است و امروزه از آن به عنوان موزه مردم شناسی ملایر استفاده می شود و بخش هایی از آن نیز هنوز خالی است.این خانه اندرونی و بیرونی، حسینیه و اصطبل دارد. بخش هایی از خانه و وسایل افراد خانواده لفعلیان در آن نگهداری می شود. سالنی نیز به وسایل اهدایی حاج محمد ملایری اختصاص دارد. زیربنای این موزه 1300 متر در زمینی به وسعت 4500 متر ساخته شده است.
یخچال میرفتاح
یخچال قدیمی دوقوزپله در خیابان عسگرخان و محله قدیمی به همین نام در کنار نهر کوچکی واقع شده است. این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که تا قبل از گسترش شهر ارومیه اهالی نه تنها از یخ آن استفاده می کردند، بلکه جهت انجام مراسم چهارشنبه سوری نیز به کنار نهر می آمدند و در کنار حوضچه آن که آب نهر بدان می ریخت و فاصله اش با یخچال به ارتفاع 40 متر بود، مراسم برگزار می کردند.یخچال دوقوزپله به علت فرم خاص معمارتی و نوع مصالح به کار رفته در آن، سالم مانده و صدمات جدی ندیده است. مصالح آن از پی تا محل شروع پاکار قوس ها، از سنگ تراشدار خاکستری است و سقف پوششی آن که به صورت تاق و چشمه می باشد از آجر انتخاب شده است. در محل شروع تاقت ها و پاکار سقف بنا، شکاف های مدوری وجود دارد که احتمالا محل نصب تیرهای چوبی است که از آنها به عنوان داربست استفاده می کردند.عملیات ساختمانی بنا و مصالح به کار رفته در آن با دقت انتخاب شده و از نظر قدرت و استحکام در وضعیت بسیار مطلوبی قرار دارد. این اثر تاریخی هنوز به ثبت نرسیده است.
پارک سیفیه
پارک سیفیه یکی از بزرگترین و زیباترین پارک های ملایر است که چنارهای تنومندی دارد. این پارک یکی از قدیمی ترین پارک های کشور است که در سال 1304 توسط عبدالمحمد میرزا سیف الدوله یکی از نوه های فتحعلی شاه که در آن زمان حاکم ولایت ملایر بود احداث شد. این پارک در شمال شرقی ملایر و در دامنه کوه گرمه ساخته شده و مساحت آن در حدود 10 هکتار است. این پارک را مهندسان ایتالیایی طراحی و ساختند. پارک سیفیه دارای دو استخر، یک مسجد و یک ساختمان که محل سکونت سیف الدوله بوده است. آب مورد نیاز آن از طریق احداث قناتی در هشت کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوه های اطراف به محوطه پارک انتقال یافت. مجموعه پارک و مقبره سیف الدوله تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.
مقبره سیف الدوله
این مقبره از نوع مقابر غیرمذهبی است و دارای پلان چهار ضلعی است. چهار ضلعی گنبد دارای پیشینه دوگانه است که یک بخش آن همان آتشکده ساسانیان و یا چهار تاق است و دیگری به دوره قاجاریه و حتی بعد از آن می رسد. در این مقبره علاوه بر قبر سیف الدوله قبر امیرالمؤید (حاکم ملایر) و نوه سیف الدوله و هفت قبر دیگر قرار دارد. این مقبره نزدیک پارک سیفیه است.
خانه لطفعلیان
خانه لطفعلیان یکی از آثار دوره قاجاریه است که در خیابان شهید مصطفی خمینی شهر ملایر قرار دارد. سازنده و مالک اولیه این خانه محسن مصدقی معروف به مصدقالممالک از وابستگان فتحعلی شاه قاجار بوده که با بهرهگیری از معماران زبده آن دوره اقدام به ساخت این مجموعه کرده است. این بنا اکنون بازسازی شده و به عنوان موزه ملایر مورد بازدید علاقمندان قرار میگیرد.
آرامگاه یوشع پیامبر
این بنا، درفاصله ۵۵ کیلومتری غرب ملایر و ۱۲ کیلومتری شرق دهستان سفید کو، قرار گرفته؛ که مقبره حضرت یوشع از انبیاد بنی اسرائیل میباشد؛ که به بابا حسین نیز مشهور شده است
آرامگاه سام و حام
این بنا در شهر سامن قرار گرفته است، که آرامگاه فرزندان حضرت نوح بوده و نام سامن برگرفته از نام این دو “سامحین” میباشد.
تپه سیاه چقا
این تپه در ۲۵ کیلومتری جاده ملایر-همدان بر روی صخره طبیعی مشرف برجلگه شورکات قرارگرفته ودارای دیدگاه وسیع وچشم اندازی زیباست که بدون شک درهزاره اول ق .م بعلت سرسبزی وطراوات خاصی که این جلگه داشته موردتوجه اقوام ماد قرارگرفته است
تپه پری
اثر این تپه، طبق حفاریهای انجام شده به هزاره اول ق.م باز میگردد؛ آثار آن مربوط به قبور است و سبک توفین در این قبور، بیانگر فرهنگ گذشته و دوره پیش از تاریخ است.
تالاب فصلی آقا گل
تالاب فصلی و طبیعی آقا گل، در حد فاصل استان مرکزی وهمدان، در۱ کیلومتری جنوب شرقی روستای کرد خور (اسلام آباد) واقع است؛ که از بخش جوکار قابل دسترسی است. آب این تالاب، از حوضه رودخانه قره چای در دشت کمیجان تأمین میگردد.آبگیری تالاب، از اواخر آذر ماه آغاز وتا اواسط خرداد ماه تمام میشود. وسعت آن در حدود ۶۰۰ هکتار است و عمق آن از ۱ تا ۶ متر تغییر میکند و در فصلهای پر آب، به ۱۵ کیلومتر هم میرسد و در مسیر مهاجرت پرندگان شمالی، که از روسیه، قفقاز و شبه جزیره اسکاندیناوی؛ جذب این تالاب میشود واقع است؛ که عمده آنها از اردک، غاز، فلامینگو، مرغ باران، حواصیل و… است!
تپه گوراب
قلعه گوراب، بنایی مرتفع در جوار روستای گوراب و ۵ کیلومتری جاده ملایر به اراک قرار گرفته است؛ که واجد ارزش تاریخی میباشد و متعلق به دوره ساسانیان و یا اشکانیان بوده است. سفالهای کشف شده، از این تپه نشانگر این مطلب میباشد. قدمت این دژ را میتوان به شرح زیر گفت:
۱-لایه های زیرین تپه، به ما قبل تاریخ حدود هزاره چهارم قبل از میلاد؛
۲-لایه های میانی، به دوره تاریخی هزاره اول قبل از میلاد؛
۳-لایه های فوقانی، مربوط به دوره اسلامی از جمله ایلخان میباشد.
مهمترین اثر تاریخی خرابه های دژ گوراب میباشد، که در ۱۲ کیلومتری جنوب ملایر واقع شده است. اثر تاریخی دیگر قلعه چوبین و مقبره مجاور میباشد، که بنام قلعه بلنده و امام زاده غریب، در جنوب شرقی است
برج بید کرپه
این برج، در ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان ملایر در روستای بید کرپه وسطی؛ واقع است. این برج خشتی وگلی، در محله چال خانقلی شهر قرار دارد و قدمت ان، به حدود ۷۰۰ سال قبل از آن باز میگردد. این برج، در حدود ارتفاعی به اندازه ۱۶ متر و در ۴ طبقه ساخته شده است.طبقه اول مستقیمأ بر روی صخره بنا شده و مصالح آن از قلوه سنگهاست. طبقه دوم، دارای ارتفاع ۳ متر و طبقه چهارم نیز با انواع طاقچه، شومینه، تیرکش، و سقف، شکل گرفته است و درجنگ جهانی اول در حمله روسها؛ طبقه بالایی آن به توپ بسته شد.
قلعه سلیمان خان بور بور
مساحت آن در حدود یک هکتار میباشد. زمان ساخت آن معلوم نمیباشد؛ اما از کتیبه های داخل روستا قدمت آن به ۱۲۸۵ میرسد؛ که مربوط به اوایل حکومت قاجار است. تعداد برجها ده عدد بوده، که حدودأ فاصله برجها از یکدیگر ۴۵ متر است.در محوطه درونی حصار، سه قلعه جداگانه قرار دارد. قلعه شمال شرقی مربوط به محمد خان زندیه و مصطفی خان، بوده است. وقلعه حسین خان بور بور، تنها قلعه ای بوده؛ که با این وسعت شناخته شده است و دارای تزئینات آجر کاری و معرق کاری میباشد؛ که معماری آن به دوره قاجاریه میرسد
صنایع دستی ملایر
گیوه بافی و آجیده بافی ملایر
یکی دیگر از صنایع دستی رایج در استان همدان و شهر ملایر، گیوه بافی میباشد؛ که تعدادی از روستا ها به تولید آن مشغولند. گیوه نوعی کفش نرم، مقاوم سبک، خنک و ارزان میباشد؛ که رویه آن از نخ پنبه ای تابیده شده و زیر آن از چرم و یا آجیده ساخته میشود
صنعت قالی بافی ملایر
قالی بافی در ملایر، از زمانهای قدیم رایج بوده است. اکثر قالیها در قطعات زرع و نیم زرع و دو زرعی و قالیچه بافته میشود وبندرت فرش بزرگ میبافند. در شهرستان ملایر و روستاهای اطراف ملایر، تعداد زیادی قالی بافته میشود. نقشه هایی که در ملایر وروستاهای اطراف آن بافته میشود؛ اکنون بسیار کمیاب میباشد.