شهر دیواندره، مرکز شهرستان دیواندره در استان کردستان در غرب ایران است.این شهر که از طرفی رشته کوه‌های هوازو و از طرفی دیگر منطقه‌های بیجار گروس و تیله کو آن را احاطه کرده‌اند. غارکرفتو با فاصله ۷۲ کیلومتر در شمال غربی شهرستان دیواندره قرار دارد که نمونه‌ای بارز از دوران زندگی پیشینیان مردمان کرد در این منطقه می‌باشد.

وجه تسیمه

نام اصلی دیواندره در ابتدا (نیوان دره) به معنی شهری میان دو دره بوده که با گذشت مدت زمانی از زندگی قشرها و مردم‌های مختلف این نام از نیوان دره به دیواندره تغییر یافته است.دیواندره از دو کلمه دیوان + دره تشکیل شده است، دیوان یعنی جایگاه و محل قانون، عدالت و جای حل اختلافات و چون این دیوان خانه معروف گشته است. در ضمن مردم دیواندره به لهجه سورانی صحبت می‌کنند.

آب و هوا

دیواندره از نظر موقعیت جغرافیایی و آب وهوایی شهری با آب و هوای کوهستانی می‌باشد که دارای زمستانهایی سرد و تابستانی ملایم و معتدل و در فصل بهار بارانی می‌باشد.

 منطقه سارال

خش سارال یکی از بخش های شهرستان دیواندره در استان کردستان در غرب ایران است. یکی از مناطق گردشگری (اکوتوریستی) استان است که در غرب دیواندره واقع می‌باشد. منطقه و دشت سارال بهشت روی زمین است که در فصل بهار از جاذبه های بسیار دیدنی برخوردار است.

غار زیویه

این غار در تپه زیویه و حدود یکصد متر پائین تر از قلعه زیویه قرار گرفته است. دهانه غار زیویه بطور کامل در استتار درختان بوده و تنها از فاصله بسیار نزدیک قابل تشخیص می باشد. این غار نیز مانند قلعه زیویه تحت نظارت و کنترل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. تپه زیویه به ارتفاع تقریبی 300 متر و بطور منفرد در دشتی وسیع واقع شده است. مناظر اطراف این تپه در نوع خود کم نظیر و بسیار زیباست.دهانه غار با شیبی ملایم به سمت پائین ادامه داشته و پس از حدود 15 متر به تنها تالار این غار می رسد. از این نقطه به بعد غار به سه شاخه مشخص و مجزا تقسیم می گردد: چپ – راست و مستقیم. ما ابتدا شاخه مستقیم را ادامه می دهیم که بعد از چند متری به یک تاقچه بزرگ به ارتفاع حدود 5/1 متر می رسیم. سقف در این قسمت کوتاه بوده و مسیر بصورت خرچنگ رو طی می شود. ادامه این تاقچه به یک اتاقک در سطحی پائین تر (2 متر) میرسد که این اتاقک نیز بعد از پیوستن به یک دالان بن بستی را بوجود می آورد که انتهای این شعبه از غار می باشد.باز می گردیم و در پی جستجویی دیگر وارد شاخه سمت راست غار می شویم. این قسمت نیز دارای دالانی است که در نهایت بعد از طی حدود 40 متر بن بست می شود. در جستجوی شاخه سمت چپ غار دریافتیم که این قسمت به دالان و سپس دهلیزی طولانی می رسد. این دهلیز به صورت سینه خیز طی شد که پس از حدود 20 متر مسیر قابل عبور نبود و مسیر بن بست گردید. در میان 3 شاخه مذکور قسمت سمت چپ از طول (حدود 60 متر ) و دشواری بیشتری برخوردار بود.کل زمان لازم جهت پیمایش این غار حدود 45 دقیقه بود. تیم ما در ساعت 50/12 وارد این غار شده و در ساعت 35 /13 از آن خارج گردید. تشکیلات آهکی تنها در شاخه سمت چپ این غار به چشم می خورد که شامل یک آبشار سنگ زیبا و چند استالاگمیت و استالاکتیت و نیز چند ستون آهکی دیدنی است.

غار باستانی کرفتو

این غار در فاصله 60 كیلومتری از شمال دیواندره و در نزدیكی روستای یوزش باش كندی قرار دارد و از پر جاذبه ترین مكان های توریستی استان می باشد . غار كرفتو از غارهای طبیعی و آهكی است كه در ادوار مختلف جهت استفاده و سكونت تغییر حالت داده شده و مهمترین ویژگی غار معماری صخره ای آن است كه در چهار طبقه در دل كوه حفر شده است . كتیبه ای یونانی بر سر در یكی از اتاق های طبقه سوم وجود دارد كه از این غار به عنوان معبد هراكلس نام برده است . در معماری این غار علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری ، سعی شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نور گیرهایی به سمت بیرون تعبیه شده و بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات ، انسان و گیاه حجاری شده است .

چهل چشمه

بهار که از راه می‌رسد صدای گوش‌نواز آب چشمه‌های سرازیر شده از چهل ‌چشمه دیواندره و طبیعت زیبای آن که انواع گل‌های زیبا را همچون عروسی به دامن کرده است روح انسان را به نوازش و جسم را به بهشت پرواز می‌دهد. منطقه زیبا ما بین سقز، مریوان و دیواندره و محصور شده در بین روستاهای اسحاق‌آباد، بست، کانعمت، سوله، نرگسله و درهوان.مجموعه زیبا که از چشم‌نوازترین مناطق کوهستانی زاگرس محسوب می‌شود و انواع گیاهان خوشبو، زیبا، درمانی و خوراکی و  انواع بافت‌های صخره‌ای و سنگی و خاک‌های گوناگون را که هر بیننده‌ای را به تحسین خالق این همه زیبایی وامی‌دارد و چشمان را به حیرت نگه‌ می‌دارید.کوهستان با ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی کم‌نظیر که به علت بلندی، پربرف و پرآب بودن چشمه‌های، رستنگاه گل‌ها و گیاهان متنوعش دارای 10ها قله است.منطقه‌ای برفگیر و سرد که در تمام طول سال برف را در ارتفاعاتش می‌توانی بیابی و در تابستان گرم سرد برف را بر روی دستانت بعد از ساعت‌ها کوهپیمایی لذت‌بخش احساس کنی.