شهرستان جلفا یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است که در ناحیهٔ شمال غربی این استان واقع شده‌است. مرکز این شهرستان شهر هادی‌شهر (جلفا) است (پیش از آن:جلفا).شهرستان جلفا پیشتر یکی از بخش‌های شهرستان مرند محسوب می‌شد که به دلیل تجاری بودن و مهم بودن به شهرستانی مستقل تبدیل شد.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان جلفا در شمال کوه کیامکی داغ و در حاشیهٔ جنوبی رود ارس واقع است. این شهرستان از جنوب به شهرستان مرند و شهرستان ورزقان، از شرق به شهرستان کلیبر، از غرب به استان آذربایجان غربی و از شمال به جمهوری آذربایجان و ارمنستان محدود است. این شهرستان در گذشته تابع شهرستان مرند بود که بعداً با الحاق برخی روستاهای دیزمار ارسباران به مرکزیت خاروانا تحت عنوان بخش سیه رود یا دیزمار غربی به شهرستان تبدیل شد. بیشتر مکان‌های تاریخی و اماکن مذهبی و جنگلی-توریستی این شهرستان در دیزمار غربی و در روستاهای کردشت، اشتبین، نوجمهر، دوزال و … قرار دارند.

جمعیت

جمعیت شهرستان جلفا طبق آخرین آمار که بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 منتشر شده‌است، 61,358 نفر می‌باشد که از این تعداد 53,352 نفر در بخش مرکزی و 8,006 نفر در بخش سیه رود ساکن اند.[۵] هم چنین جمعیت شهر جلفا 8,810 نفر، شهر هادی شهر 34,346 نفر و شهر سیه رود 1,548 نفر است.[۶] زبان همه اهالی ترکی آذربایجانی بوده و همگی پیرو شیعه ۱۲ امامی هستند. اهالی شهر جلفا آذربایجانی بوده و به زبان ترکی آذربایجانی و با لهجهٔ محلی خود سخن می‌گویند. شغل اکثر ساکنین این شهر کشاورزی و دامداری است. البته به‌دلیل مرکزیت و اداری بودن جلفا و وجود ادارات مختلف دولتی و خصوصی در آن، عده‌ای نیز به‌کار در این‌گونه مراکز مشغول شده‌اند و عده‌ای از مردم این شهر نیز به کار تجارت با آنسوی مرز مشغولند. از شخصیت‌های نام‌آور این منطقه می‌توان به امیر سیه سرانی پژوهشگر حوزه مهندسی دریا اشاره نمود.

آثار تاریخی و دیدنی

شهرستان جلفا به دلیل داشتن آثار تاریخی و دیدنی فراوان یکی از شهرستان‌های دیدنی استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود. از مهم‌ترین آثار تاریخی و دیدنی این شهرستان آرامگاه سید ابوالقاسم نباتی، برج دوزال، حمام کردشت، کلیسای سنت استفانوس، کلیسای ننه مریم، کاروانسرای خواجه نظر، کلیسای چوپان، آسیاب خرابه، روستای اشتبین، کلیسای مریم مقدس،امامزاده سید محمد جلفا، زیارتگاه بابا یعقوب، قلعه علی بیگ، حمام تاریخی جلفا، امامزاده سید ابراهیم و قلعه کردشت، پارک کوهستان هستند.

ویژگی‌های مهم

برخی ویژگی‌ها هم چون قرار گرفتن شهرستان جلفا در حاشیهٔ رود ارس، قرار گرفتن این شهرستان در مرز ایران با جمهوری آذربایجان و ارمنستان و قرار گرفتن این شهرستان در یک منطقهٔ تجاری این شهرستان را به یکی از قطب‌های مهم تجاری جمهوری اسلامی ایران تبدیل کرده‌است.