استان :خراسان جنوبی

شهرستان: بیرجند

بخش :مرکزی

مردم

جمعیت :۱۵۷٬۸۴۸

رشد جمعیت: ۲٪

تراکم جمعیت: ۳۶۹۷ نفر بر کیلومتر مربع

زبان‌ گفتاری: فارسی

مذهب :شیعه، سنی

جغرافیای طبیعی

مساحت ک۴۲٫۷ کیلومتر مربع

ارتفاع از سطح دریا ۱۴۹۱: متر

آب‌وهوا

میانگین دمای سالانه :۱۶٫۵ درجهٔ سانتی‌گراد

میانگین بارش سالانه :۱۷۱ میلی‌متر

روزهای یخبندان سالانه: ۴۸ روز

اطلاعات شهری

شهردار:محمود محسن زاده

ره‌آورد: زعفران، زرشک، عناب، فرش

پیش‌شماره تلفنی  : ۰۵۶۱
 

شهرستان بیرجَند در استان خراسان جنوبی ایران واقع شده‌است. این شهرستان از شمال به شهرستان قاینات، از شرق به شهرستان‌های درمیان و سربیشه، از جنوب به شهرستان نهبندان و استان کرمان و از غرب به شهرستان‌های سرایان و طبس محدود است.

مرکز این شهرستان، شهر بیرجند است. شهر بیرجند همچنین مرکز استان خراسان جنوبی بوده و در سال ۱۳۸۵، بالغ بر ۱۵۷٬۸۴۸ نفر جمعیت داشته‌است.

نام

نام اصلی این شهر، بیرجند است که به صورت‌های برجند، برجن، برکن و بیرگند نیز در نوشته آمده‌است.

وجه تسمیه

پنج وجه تسمیه برای بیرجند بیان شده‌است.

بیرجند یعنی نصف شهر/نیم شهر

بیرجند یعنی شهر بلند

بیرجند یعنی شهر چاه

بیرجند یعنی شهر طوفان

بیرجند یعنی برزن

آقای رجبعلی لباف خانیکی در مقاله خود تحت عنوان "تأملی در نام بیرجند"، بیرجند را مرکب از دو جزء "بیر" و "جند" می‌داند. "بیر" در پارسی باستان به معانی رعد و برق، صاعقه و طوفان و "جند" که معرّب "کند" است به زبان فرارودی به معنی مکان و شهر آمده‌است. با توجه به نامهای مناطق و شهرها در خراسان بزرگ، مانند تاشکند، خجند، سمرقند و ...، این وجه تسمیه درست تر به نظر می‌رسد.

 

گویش یا لهجه بیرجندی از گویش‌های فارسی نو است که مانند گویشهای دیگر به نسبت زبان رسمی کمتر تحول پذیرفته و از اینرو بسیاری از ویژگی‌های فارسی کهن را نگه داشته‌است. محمود رفیعی در مقدمه واژه‌نامه گویش بیرجند می‌نویسد که چون بیرجند در نزدیکی کویر و در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده، در گذر تاریخ کمتر مورد تاخت و تاز و هجوم قرار گرفته و در نتیجه گویش آن نیز پاکیزه و دست نخورده باقی مانده‌است.

مراکز علمی و فرهنگی جدید از مدارس علمیه نشأت گرفته ‏اند و در این میان اهمیت مدرسه معصومیه که سابقهٔ بیش از هزار سال دارد و محل تحصیل اغلب مشاهیر بیرجند بوده قابل ذکر است. هم ‏اکنون در شهرستان بیرجند پنج مدرسه علمیه با ظرفیت ۲۰۰ نفر طلبه و بیش از ۷۰۰ مرکز آموزشی وابسته به آموزش و پرورش به فعالیت مشغولند.

مدارس جدید در شهرستان بیرجند زودتر از سایر نقاط کشور تأسیس شد. مدرسه شوکتیه در سال ۱۲۸۴ خورشیدی پس از تأسیس دارالفنون تهران و رشدیه تبریز، به همت امیر شوکت‌الملک علم، حکمران وقت در بیرجند تأسیس شد و به دنبال آن، دبیرستان شوکتیه و مدارس خضری دشت بیاض, نهبندان، سربیشه، خوسف و دبستان دخترانه شوکتی افتتاح گردید.
 

محصولات

زعفران، زرشک، عناب، آلو، فرش و صنایع دستی از بهترین سوغاتهای شهرستان بیرجند می‌باشد.

 

جاذبه‌های گردشگری

علاوه بر جاذبه‌های گردشگری موجود در سطح شهرستان بیرجند، آثار تاریخی و مکانهای تفریحی نیز در داخل در محدوده شهری بیرجند وجود دارد.

اماكن تاریخی :

·آب انبار‌ها

·بند دره یکی از جاذبه‌های گردشگری بیرجند

·آرامگاه حکیم نزاری

·ارگ کلاه فرنگی

·بند دره

·بند عمرشاه

·عمارت اکبریه

·قلعه بیرجند

·کنسولگری انگلیس (باغ منظریه)

·مدرسه شوکتیه

·مدرسه معصومیه

· مصلی بیرجند

·یخدان رحیم آباد

اماكن تفریحی :

 آبنمای موزیکال

پارک آزادی

پارک توحید

پارک صیادشیرازی

موزه بیرجند