شهرستان نطنز از شهرستان‌های استان اصفهان در کشور ایران است. مرکز این شهرستان شهر نطنز است.

تقسیمات کشوری
در تقسیمات رسمی کشوری، شهرستان نطنز در حال حاضر دارای دو بخش مرکزی و بخش امامزاده، چهار شهر نطنز، طرق رود، بادرود و خالد آباد و پنج دهستان به نام‌های کرکس، طرقرود، برزرود، امامزاده و خالدآباد می‌باشد. فرمانداری شهرستان نطنز در سال ۱۳۳۶ تأسیس شده‌است.

بخش مرکزی شهرستان نطنز
دهستان برزرود شامل برز، ابیانه، هنجن، کمجان، عبّاس آباد، چیمه رود، ولوجرد، بیدهند، فریزهند، طره، یارند، وش، حسن‌آباد، صالح آباد
دهستان طرق‌رود شامل کشه، طار، ورگوران، مزده، نیه، گودرزن، آب سنجد
دهستان کرکس؛ شامل روستاهایی همچون اوره، طامه، جزن، خفر، دستجرد، جاریان، ویشته، هُل آباد
شهرها: نطنز و طرق‌رود

بخش امامزاده
دهستان امامزاده آقاعلی‌عباس؛ شامل اریسمان، سرآسیاب، عباس‌آباد
دهستان خالدآباد؛ شمال روستاهای متین آباد، فمی، ده آباد
شهرها: بادرود و خالدآباد

جمعیت
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان نطنز در سال ۱۳۹۰ برابر با ۴۲٬۲۳۹ نفر بوده‌است.

جغرافیا
شهرستان نطنز در حدفاصل ۳۳ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۴۰ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۲۵دقیقه تا ۵۲ درجه طول شرقی قرار دارد. وسعت شهرستان نطنز برابر ۳۳۹۷ کیلومتر مربع و ارتفاع شهر نطنز از دریا ۱۶۰۰ متر است.

تاریخ، مردم و فرهنگ
زبان : زبان مردم نطنز یکی از گویش‌های کهن زبانهای ایرانی است، در روستاهای نطنز و بخش‌های مختلف آن شاهد هستیم که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس‌های خاصی در تلفظ کلمات می‌دهند. بطور مثال: کلمه «کوی» که در فارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه می‌بوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه‌ای آن را تلفظ نموده در ابیانه به آن «کیاً گفته می‌شود در کشه» کیه «تلفظ می‌شود و در بیتند (بیدهند)» کی ی «و در کالیجان» کویه «در چیمه» کی یه «در چیمه نام این زبان راجی می‌باشد. این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی ببرند!

لباس: در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه (آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود) که بخش عمده‌ای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته، دیگر نقاط به صورت معمول بوده، البته بغیر از لباس از دیگر نکات که هنوز در ابیانه حفظ مانده خانه‌ها با در و پنجره‌های قدیمی آن است، بطورکلی مردم ابیانه بنا به هر عللی تا امروز در حفظ آنچه که مربوط به فرهنگ گذشته‌است.

صنایع دستی: یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید می‌گردد، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست، که هنوز بعضی از این دستگاه‌های قدیمی موجود می‌باشد. ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که دومی یعنی قالی بافی آن هنور در روستاها رایج بوده و تولیدات آن به بازار فرش کاشان گسیل می‌گردد، شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده. بازار شهر نطنز شامل دو قسمت می‌باشد که محله قدیمی آن که به پشت بازار معروف است روزگاری بازار قصبه مرکزی نطنز بوده، که در آن آهنگری، شیلونگری (قفل‌سازی)، نجاری و خراطی از کارهای متداول آن عصر بوده، که تا چند سالی پیش پیرمردهای بازمانده از آن دوران هم چنان در آن کار می‌کردند.

مراسم‌ها
آیین‌ها و مراسم‌های مختلفی در نطنز برگزار می‌شود که از قدمت بالایی برخوردار است که از جمله آن‌ها می‌توان به پنجشنبه بازار سنتی نطنز، شب برات، نخل گردانی، تعزیه خوانی، حلیم پزان، جل جلانی، بالا بردن چادر تکایا، جاروکشی اول محرم و… اشاره کرد.

کشاورزی
صیفی‌جات و میوه‌های درختی از محصولات کشاورزی نطنز است. از گذشته دیر مردمان نطنز در باغ داری و پرورش گل شهرت داشتند، گلابی نطنز یکی از تحفه‌های آن دیار است که مرغوب‌ترین نوع آن گلابی طامه است. ابریشم کشی یا نوغان یکی از کارهای موجود در نطنز می‌بود، تأسیس اداره نوغان نطنز مربوط به سال ۱۳۱۲ شمسی است و تخم نوغان استان اصفهان و چند استان مرکزی و جنوبی کشور را تأمین می‌کند. همچنین وجود بزرگترین باغ به کشور در نطنز تولید این محصول را به حد بالا رسانده‌است و کاشت و تولید زعفران در نطنز در حدی است که رتبه نخست تولید زعفران استان را به خودش اختصاص داهد است. در منطقه کویری امامزاده آقاعلی عباس محصولات صیفی و انار به عمل می‌آید، که تحت نام گرمک و طالبی آقا علی عباس و انار نادری شناخته می‌شود. هرساله جشنواره‌ای تحت عنوان جشنواره انار در این منطقه کویری برگزار می‌شود. امروزه بیشترین سهم تولیدات کشاورزی شهرستان نطنز مربوط به گلابی، به، زعفران و انار است.

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری
روستای ابیانه: این روستا از روستاهای تاریخی برتر کشور است که در ۳۹ کیلومتری مرکز شهرستان نطنز قرار دارد.

مجموعه افوشته:در محله‌ای به این نام در نطنز قرار دارد آثار تاریخی زیادی از جمله بقعه سید واقف، بقعه می‌رسید، آب انبار، شربت‌خانه، حمام، خانه سورگاه، مسجد جامع، حسینیه و… دارد.

مجموعه سرشک: در محله ای به نام سرشک در نطنز قرار دارد که از جمله آثار تاریخی آن می توان به مسجد جامع، حسینیه، آسیاب، درختان چنار کهنسال، قنات دو رشته بهاءالدین، بقعه شیخ محمدتقی انصاری و قلعه اشاره کرد.

منطقه باستانی اریسمان: ۱۳ کیلومتر دورتر از مرکز شهر نطنز و در منطقه‌ای به نام «اریسمان» قرار دارد.

آتشکده: این آتشکده از بناهای عهد ساسانی است که در کنار مسجد جامع نطنز قرار دارد.

امامزاده آقاعلی عباس و شاهزاده محمد: از فرزندان بلافصل موسی بن جعفر است که آرامگاهشان در نزدیکی شهر بادرود، قرار دارد.

امامزاده سلطان حسین (ع) که در ۱۳ کیلومتری شهر نطنز واقع شده‌است. این امامزاده بزرگوار فرزند امام هادی علیه اسلام و عموی امام زمان (عج) هستند.

مسجد جامع نطنز در کنار چنار کهنسال
مسجد جمعه (جامع): مسجد جمعه یا مسجد جامع نطنز مجموعه‌ای از چندین بنا است که این بناها در دوران الجایتو خدابنده و پسرش ابوسعید بهادرخان به ترتیب زیر ساخته شده‌است: - مسجد بین سالهای ۷۰۴ تا ۷۰۹ هجری. - بقعه شیخ عبدالصمد به سال ۷۰۷ هجری. - ایوان جلوخان خانقاه در سال ۷۱۶ و ۸۱۷ هجری. - مناره که تاریخ پایان بنای آن سال ۷۲۵ هجری نوشته شده‌است.

بقعه شیخ عبدالصمد نطنزی: بنای این بقعه با مسجد جمعه چنان مربوط و متصل است که به نظر می‌رسد مقارن یکدیگر یعنی در سال ۷۰۷ هجری ساخته شده‌اند.

رباط شاه عباس: این رباط در عهد شاه عباس اول توسط امیر ابوالمعالی برزرودی یکی از امرای مقرب دربار (وزیر حضور و مجلس نویس شاه) ساخته شده‌است.

عباس‌آباد
شکارگاه عباس‌آباد:شکارگاه عباس‌آباد و بنایی که به این منظور در محدوده شکارگاه ساخته شده‌است در محلی به نام «عباس‌آباد» و در حاشیه جاده قدیم کاشان - نطنز قرار دارد، فاصله این محل تا شهر نطنز کمتر از ۱۰ کیلومتر است.

قلعه وشاق: قلعه وشاق برفراز یکی از ارتفاعات مشرف به روستای «اوره» قرار دارد و موقعیت آن طوری است که دسترسی به بنای اصلی قلعه به سادگی میسر نیست. براساس شواهد و اسناد موجود، قلعه وشاق و بناهای پائین قلعه که به دره‌ای موسوم به «روباه» ختم می‌شود، در سده هشتم هجری از جمله اماکن معمور و مسکون بوده‌است.

گنبد باز:گنبدی است بر قله کوهی کم ارتفاع مشرف به شهر نطنز.

قلعه طرق قلعه طرق مربوط به سده‌های اولیه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان نطنز، روستای طرق واقع شده‌است.